ENGLISH
Tekstil Üretiminin Su Ayak İzi
Tekstil sektörü, özellikle doğal kaynakların aşırı tüketimi bakımından önemli bir çevresel etkiye sahiptir. Tekstil üretimi için çok fazla suya ihtiyaç duyulmakta, pamuk ve diğer liflerin yetiştirilmesi için geniş araziler kullanılmaktadır. Bir pamuk tişörtü üretmek için tahminen 2.700 litre temiz su gerekmekte ve bu miktar bir kişinin 2,5 yıl boyunca içme suyu ihtiyacını karşılayacak kadar yüksektir.
2020 yılında, tekstil endüstrisi su kirliliği ve arazi kullanımında üçüncü en büyük kaynak olmuştur. O yıl, her bir AB vatandaşına yıllık giysi ve ayakkabı sağlamak için ortalama dokuz metreküp su, 400 metrekare arazi ve 391 kilogram hammadde gerekmekteydi.
Endüstri aynı zamanda su kirliliğinde de önemli bir role sahiptir; tekstil üretiminin, boyama ve ürünleri bitirme işlemlerinden kaynaklanan küresel temiz su kirliliğinin yaklaşık %20’sinden sorumlu olduğu tahmin edilmektedir.
Tekstil üretimi, boyahaneler ve ürün bitirme işlemleri gibi süreçler nedeniyle dünya genelinde temiz su kirliliğinin yaklaşık %20’sinden sorumlu tutuluyor. Polyester giysilerin tek bir çamaşır yükü, yiyecek zincirinde son bulabilen 700.000 mikroplastik lif salabilir.
Kimyasal Kullanım ve Çevresel Etkiler
Tekstil kaynaklı mikroplastiklerin çoğunluğu ilk birkaç yıkamada salınır. Fast fashion, toplu üretim, düşük fiyatlar ve yüksek satış hacimleri üzerine kurulu bir modelle birçok ilk yıkamayı teşvik eder. Sentetik ürünlerin yıkanması her yıl okyanus tabanlarında 500.000 ton mikroplastik birikmesine yol açar. Buna ek olarak, giysi üretiminin üretildiği yerel halk, hayvanlar ve ekosistemler üzerinde yıkıcı bir etkisi vardır.
Moda endüstrisinin sera gazı emisyonlarına katkısı, tahminlere göre dünya genelinde karbon emisyonlarının %10’unu oluşturur – bu, uluslararası uçuşlar ve deniz taşımacılığının toplamından daha fazladır. Avrupa Çevre Ajansı’na göre, AB’de 2020 yılında tekstil alımları kişi başına yaklaşık 270 kg CO2 emisyonuna neden oldu. Bu, AB’de tüketilen tekstil ürünlerinin 121 milyon ton sera gazı emisyonu ürettiği anlamına gelir.
Kullanılmış kıyafetlerin atılma şekli de değişmiştir ve genellikle bağışlanmak yerine çöpe atılırlar. Kullanılan giysilerin yarısından azı yeniden kullanım veya geri dönüşüm için toplanır ve sadece %1’i yeni giysilere dönüştürülecek teknolojiler henüz yeni yeni ortaya çıkmaya başladığı için yeni giysilere geri dönüştürülür.
Avrupalılar ortalama olarak yıllık yaklaşık 26 kilo tekstil kullanır ve bunların yaklaşık 11 kilosunu atarlar. Kullanılmış kıyafetler AB dışına ihraç edilebilir, ancak çoğunlukla (%87) yakılır veya çöplüğe gönderilir.
Fast fashion’ın tüketimdeki artışa önemli bir katkısı olmuştur. Kısmen sosyal medya ve endüstrinin modayı geçmişte olduğundan daha hızlı bir şekilde daha fazla tüketiciye ulaştırma çabası nedeniyle bu artış gerçekleşmiştir.
Bu konuda geliştirilen yeni stratejiler arasında giysi kiralama için yeni iş modelleri geliştirmek, yeniden kullanım ve geri dönüşümü kolaylaştıracak şekilde ürün tasarlamak (dairesel moda), tüketicileri daha iyi kalitede ve daha uzun süre dayanacak giysiler satın almaya ikna etmek (yavaş moda) ve genel olarak tüketicilerin davranışlarını daha sürdürülebilir seçeneklere yönlendirmek bulunmaktadır.
AB için Sürdürülebilir ve Dairesel Tekstiller Stratejisi AB’nin dairesel ekonomi eylem planının bir parçası olarak, Avrupa Komisyonu Mart 2022’de tekstilleri daha dayanıklı, tamir edilebilir, yeniden kullanılabilir ve geri dönüştürülebilir hale getirmek, hızlı modayı ele almak ve sektörde yeniliği teşvik etmek için yeni bir strateji sundu. Yeni strateji, tekstiller için yeni ekotasarım gereksinimleri, daha açık bilgiler, Dijital Ürün Pasaportu içerir ve şirketlerden karbon ve çevresel ayak izlerini en aza indirmek için sorumluluk almalarını talep eder.
AB’nin Tekstil Atıklarıyla Mücadele Önlemleri AB, ekolojik kriterlere saygı gösteren üreticilerin başvurabileceği bir AB Ekoetiketi sunmaktadır. Bu, daha az zararlı madde içeren ve daha az su ve hava kirliliğine neden olan ürünlere daha fazla görünürlük kazandırır. 2018’de, Parlamento tarafından atık yönergesi onaylandı. Komisyon stratejisi, tehlikeli kimyasalların varlığıyla başa çıkmak için önlemler içerir, üreticilerden ürünlerinin değer zinciri boyunca, atık haline geldiklerinde dahil, sorumluluk almalarını ister ve tüketicilerin sürdürülebilir tekstilleri seçmelerine yardımcı olmayı amaçlar.
Parlamento, Mart 2024’te tekstil atığı kurallarına yönelik değişiklikler için fikirler öne sürdü. Atık yönergesinin revizyonu, genişletilmiş üretici sorumluluk programlarını tanıtacaktır. Bu, pratikte, tekstil üreticilerinin ve diğer şirketlerin Avrupa tek pazarında bu tür ürünleri sunanların, ayrı toplama, sınıflandırma ve geri dönüşüm maliyetlerini karşılaması gerektiği anlamına gelir. Komisyon, genişletilmiş üretici sorumluluk programlarının yönerge yürürlüğe girdikten sonra 30 ay içinde tanıtılmasını önerirken, AP üyeleri bu süreyi 18 aya indirmeyi önermişlerdir. Ayrıca, AB ülkeleri 1 Ocak 2025 itibarıyla yeniden kullanım, yeniden kullanıma hazırlık ve geri dönüşüm için tekstilleri ayrı toplamak zorunda kalacaktır. “İhraç edilen kullanılmış tekstillerin denetimiyle bir tekstil atık azaltma hedefi talep ediyoruz,” diye belirtmiştir Anna Zalewska (ECR, Polonya), kuralları Parlamento üzerinden yönlendirmekten sorumlu AP üyesi. Ayrıca, tekstillerin ayrı toplanması için daha iyi altyapı ve belediye atıklarının daha etkin sınıflandırılması çağrısında bulunmuştur, böylece geri dönüştürülebilecek maddeler yakma tesisine veya çöplüğe gönderilmeden önce ayrıştırılabilir.
Tüketim Sonrası Atıklar ve Fast Fashion
Şu anda 1.5 trilyon dolar değerinde olan global moda endüstrisi, kazançlı olduğu kadar yıkıcıdır. Daha önce hızlı modanın çevresel etkileri hakkındaki korkutucu verilere dair raporlar yapmıştım. Ancak bu raporda, geride bıraktığı atıklara odaklanacağız.
2024 yılına ait en güncel tekstil atığı istatistiklerini kullanarak, infografikler ve grafikler yardımıyla, tekstil endüstrisinin ne kadar atık ürettiğini, bu atıkların atıldıktan sonra ne olduğunu ve ne tür zararlara yol açabileceğini tam olarak öğreneceksiniz.
Ayrıca, moda atıklarının arkasındaki etkenlere ve bu sorunu daha da kötüleşmeden durdurabilecek mevcut çözümlere de bakacağız. Ana Gerçekler:
- Dünya her yıl 92 milyon ton tekstil atığı üretmektedir.
- Çin (20 milyon ton) ve ABD (17 milyon ton) en çok atık üreten ülkelerdir.
- Giysi ve tekstiller, global çöplük alanlarının en az %7’sini oluşturmaktadır.
- Her yıl global olarak 80 ile 100 milyar yeni giysi üretilmektedir.
- Giysi yapımında kullanılan malzeme ve liflerin %87’si ya yakma tesislerinde ya da çöplüklerde son bulmaktadır.
- Atılan tekstillerin sadece %20’si toplanmaktadır.
- Giysilerin sadece %1’i yeni giysilere dönüştürülmektedir.
Hızlı Moda ve Tekstil Atığı İstatistikleri:
- Moda atığı sorunu iklimimizi, ekosistemlerimizi ve sağlığımızı etkilemektedir. Global Moda Endüstrisi Atığı
- Moda endüstrisi her yıl 100 milyar giysi üretmektedir.
- Her yıl 92 milyon ton kadar giysi çöplüklere gitmektedir.
- Global olarak tekstillerin sadece %20’si yeniden kullanım veya geri dönüşüm için toplanmaktadır.
- Tüm giysi materyallerinin neredeyse %60’ı aslında plastiktir. Naylon, akrilik ve polyester tekstiller bu sentetik liflerin sadece birkaç örneğidir.
- Tekstil üretimi her yıl 42 milyon ton plastik atık üretmekte, bu da tekstil endüstrisini ambalajdan sonra ikinci en yüksek sanayi sektörü yapmaktadır.
- Her sentetik giysi yıkandığında, suya minik plastik mikro lifler salar. Her yıl 500.000 ton mikro lif okyanuslarımıza karışmaktadır.
- Tekstiller ve moda atıkları, okyanuslarımıza eklenen yıllık mikroplastik kirliliğinin %9’unu oluşturmaktadır.
- Ayakkabı endüstrisi ve giysi endüstrisi birleştiğinde, global sera gazı emisyonlarının %8’inden sorumludur.
Tekstil Geri Dönüşümü ve Atıkları – ABD
- ABD, en son EPA verilerine göre, her yıl 17 milyon ton kadar belediye katı atığı (MSW) üretmektedir.
- Bu, son nüfus sayımı istatistiklerine göre kişi başına yaklaşık 112 pound’dur.
- ABD’de istenmeyen tüm giysilerin ve tekstillerin %66’sı çöplüklere gitmektedir.
- %15’ten azı geri dönüştürülmektedir.
- Geri kalanı (%19) yakılmaktadır.
Moda Endüstrisi Atığı – Temel Nedenler
Moda atıklarının sorumlusu olarak moda endüstrisini suçlamak kolaydır. Ancak biz tüketiciler olarak sorumluluğumuzu da almalıyız. Bu istatistikler, tüketici talebinin hızlı modanın yükselişini nasıl yönlendirdiğini gösteriyor. Mevcut oranda, küresel giysi satışları 2050 yılına kadar 160 milyon tonu bulacak. Eskiden olduğundan daha fazla kıyafetimiz var ve bunları daha az giyiyoruz. On beş yıl önce gardıroplarımız daha basit ve daha sürdürülebilirdi. Ama bugün, daha önce olduğundan %60 daha fazla giysi satın alıyoruz ve her birini eskisinden %50 daha az giyiyoruz. Ortalama olarak, dünyadaki herkes yılda 11.4 kilogram giysi kullanıyor. Bu, kişi başına 442kg CO2 emisyonuna eşdeğerdir. 2000 ile 2015 yılları arasında ucuz giysi talebinin artması nedeniyle küresel giysi üretimi iki katına çıktı.
Sürdürülebilir Tekstil Üretimi ve Tüketimi
Yukarıdaki istatistikler ve veriler sorunun boyutunu gösteriyor, peki biz bu konuda ne yapabiliriz?
Unutmamamız gereken ana şey, bireyler ve tüketiciler olarak moda endüstrisini yönlendiriyor olmamızdır. Onlar, bizim satın aldığımız şeyleri üretirler, bu yüzden alışkanlıklarımızı değiştirerek tekstil endüstrisini moda atıklarını azaltmaya ve daha sürdürülebilir moda üretmeye zorlayabiliriz.
İkinci El Giysi Alım Satımı ve Bağışlama
İstenmeyen kıyafetleri doğrudan çöpe atmayın. Bunun yerine, onları satmayı, takas etmeyi veya bağışlamayı düşünün. Aynı şekilde, gerçekten yeni kıyafetler satın almanız gerekip gerekmediğini de düşünün. İkinci el kıyafetler alabilir veya kıyafet takası veya kiralama şemalarını düşünebilir misiniz?
Bölgenizde bir takas veya değişim etkinliği için yerel ilanlara göz atın veya kendiniz bir tane düzenlemeyi düşünün.
Geri Dönüştürülmüş veya Yeniden Değerlendirilmiş Giysi Alımı
Birçok marka artık tüketici sonrası tekstil atıklarından veya atılmış plastik şişeler veya naylon balık ağları gibi diğer atık maddelerden yeni giysiler üretiyor.
Tekstil geri dönüşümünde öncü olan geri dönüştürülmüş giysi markalarını inceleyin. Veya kumaş artıkları ve plastik atıklardan şık ve dayanıklı giysiler yapan yeniden değerlendirilmiş giysi markalarını araştırın.
Organik Giysi Alımı
Organik tarım, geleneksel tarıma kıyasla daha az su ve enerji kullanır ve su sistemini daha da kirletebilecek sentetik pestisit veya gübreler gerektirmez.
Dahası, organik lifler plastik içermez, bu da kullanılamaz hale geldiklerinde biyolojik olarak parçalanabilecekleri anlamına gelir.
Organik moda endüstrisi popülerlik kazanmaktadır ve gerçekten fark yaratan en iyi organik moda markalarından alışveriş yaparak bu endüstriyi destekleyebilirsiniz.
Sürdürülebilir Üretim Yöntemleri
YenilikçYenilikçi üretim ve imalat yöntemleri, tekstil üretim sürecinin her aşamasında atık ve kirliliği azaltmak için kullanılabilir.
Renkli Standard ve Coalatree Organics gibi sürdürülebilir moda markaları artık hem su hem de enerji tasarrufu sağlayan susuz boyama yöntemlerini kullanıyorlar.
Tentree gibi markalar, yenilenebilir enerjiyle çalışan karbon nötr fabrikalar kullanıyor.
Kaynaklar:
https://www.europarl.europa.eu
https://theroundup.org/textile-waste-statistics
Raporu pdf olarak indirmek için kaydolun ve sektördeki son gelişmelerden haberdar olun. Gelin, daha sürdürülebilir bir gelecek için birlikte adım atalım!
